ΡΟΔΟΣυλλέκτης (Φωτογραφίες): Άγρια γλαδιόλα, Σπαθάκια, Ψαθάκια, αγριοφρέσα, Πετειναράκι και Ξιφίον

Κυριακή 5 Μαρτίου 2017

Άγρια γλαδιόλα, Σπαθάκια, Ψαθάκια, αγριοφρέσα, Πετειναράκι και Ξιφίον

Κείμενα σχετικά με την Άγρια γλαδιόλα

Σημείωση: Το φυτό αυτό υπάρχει σε αφθονία και στο νησί της Ρόδου και το βρίσκουμε κοντά σε ρέματα, αλλά και στις αυλές των σπιτιών…

Ο τσαλαπετεινός της Καρπάθου - Του Μανώλη Δημελλά

-Δεν κρύβεται, ούτε τρομάζει από την ανθρώπινη παρουσία!

Αντίθετα ερωτοτροπεί με την Άνοιξη, κάνει σκέρτσα, ένα σωρό νάζια, διαλέγει τον παθιασμένο καρπάθιο άνεμο για καβαλιέρο και έπειτα χορεύει ασταμάτητα μαζί του, τόσο που τον ξεθεώνει και εκείνος πέφτει, παραδίνεται πάνω στο άπειρο μωβ του.

Αυτός ο "αγριοπετεινός" ή "τσαλαπετεινός" αφήνεται χαδιάρικα στις πάντοτε αχόρταγες αισθήσεις μας.

Ακόμη και το νεκρό σώμα του γίνεται ένα ποίημα ηδονικής απόλαυσης, για όλους εμάς, του αμάθητους ηγεμόνες από τα τερτίπια της μάνας φύσης.

Όμως έχει κάποιο σνομπισμό, δεν θέλει τα δουλεμένα χωράφια! Διαλέγει τα λίγο παρθένα, τα πιο ακαλιέργητα εδάφη και αναπτύσεται μέσα τους.

Αυτός ο τσαλαπετεινός δεν έχει φτερούγες, δεν πετά, όμως πόσο παράξενο, στο λεπτό και ντελικάτο κορμάκι του κουβαλά ολάκερη την Άνοιξη!

Ο λόγος για ένα πανέμορφο λουλούδι, από εκείνα που δεν λογαριάζουν τις ανθρώπινες παντοδυναμίες! Τώρα είναι η εποχή του, ξεπηδά από τη γη της Καρπάθου και της Κάσου, έπειτα εξηγεί, δίχως κραυγές και μακριά από αγριάδες, ποιός είναι το αληθινό αφεντικό του πλανήτη.

Στον μύθο του Ρωμαίου ποιητή Πόπλιου Οβίδιου Νάσων, η Ceres, η ρωμαϊκή θεότητα

του σπόρου και της συγκομιδής, (πρόκειται για τη δική μας Δήμητρα, τη Θεά της γονιμότητας και της Άνοιξης), είχε ένα αγαπημένο ιερό δάσος κοντά στη Θεσσαλία.

Ένας μυθικός εγγονός του Θεού Ποσειδώνα, ο ασεβής Θεσσαλός Ερυσίχθονας, έκοβε ξύλα μέσα σε αυτό το Ιερό δάσος και πετσόκοψε την ιερή Βελανιδιά της Θεάς. Κατά μία εκδοχή, όταν κάποιοι προσκυνητές προσπάθησαν να τον σταματήσουν, πήρε τότε και το κεφάλι ενός άντρα. Από το αίμα του, η Θεά Ceres (Δήμητρα) έκανε να ξεπηδήσουν μικρά φυτά σε σχήμα ξίφους, που τα ονόμασε γλαδιόλες.

Η Ceres στη συνέχεια τιμώρησε τον Ερυσίχθονα σε αιώνια αχορταγιά! Αυτός κατέτρωγε τα πάντα, όμως ήταν πια καταδικασμένος σε αιώνια πείνα, έτσι κατέληξε να ξεσκίσει και να φάει το κορμί του!

Η κόρη του, η μάγισσα Μήστρα ήταν μπλεγμένη στη πείνα του, δραπέτευσε στο δάσος, και η Θεά Ceres την μετέτρεψε σε φυτό γλαδιόλας, για να φροντίζει τον άντρα που σκοτώθηκε από τον πατέρα της. Κάπως έτσι, σύμφωνα με τους μύθους, γεννήθηκε το φυτό!

Επιστημονικά η Γλαδιόλα είναι μονοκοτυλήδονο της οικογένειας των ιριδιδών

(Iridaceae).

Η οικογένεια Iridaceae περιλαμβάνει περίπου 2000 είδη ταξινομημένα περίπου σε 65 γένη. Τα μεγαλύτερα σε αριθμό ειδών γένη της οικογένειας είναι: Gladiolus με 270 είδη, Iris με 260 είδη, Moraea με 200 είδη, Sisyrinchium με 150 είδη, Romulea με 100 είδη και Babiana και Crocus με 80 είδη.

Τα είδη της οικ. Iridaceae είναι διαδομένα σε όλες τις κλιματικές ζώνες τη γης, λείπουν όμως από τη Σιβηρία και τις Σκανδιναβικές χώρες και τις αρκτικές περιοχές. Το φυτό δεν συμπαθεί το κρύο!

Φύεται κυρίως στην ζεστή Νότια Αφρική όπου

συναντάμε τα περισσότερα είδη, ωστόσο εγγενή αλλά και ενδημικά είδη της συναντάμε στην δυτική και κεντρική Ευρώπη, στην νοτιοδυτική περιοχή της Μεσογείου, στην κεντρική Ασία και στην βορειοδυτική και ανατολική Αφρική.

Το όνομα της προέρχεται από την λατινική λέξη gladius, που σημαίνει σπαθί (ξίφος, άλλωστε η επιστημονική ονομασία του φυτού είναι Ξιφίον), όχι άδικα αφού το στέλεχος της μοιάζει με μια λεπίδα σπαθιού.

Για το θέμα συναντάμε σχετικές αναφορές στο σπουδαίο έργο του Πλίνιου του Πρεσβυτέρου, «Φυσική Ιστορία» (Naturalis Historia).

Η γλαδιόλα θεωρείται ως το συμβολικό λουλούδι των Ρωμαίων μονομάχων. Μάλιστα αρχαίοι Ρωμαϊκοί θρύλοι αναφέρουν ότι οι γλαδιόλες είχαν ακόμη και μαγικές δυνάμεις!

Μπορούσαν να κάνουν αήτητο τον μονομάχο που θα τις έχει πάνω του, μέσα στην αρένα, την ώρα της μάχης.

Για αυτό άραγε ο ληστής Θεόδωρος Βενάρδος διάλεξε μια ανθοδέσμη από δέκα κόκκινες γλαδιόλες και εκεί έκρυψε την καραμπίνα με την οποία πραγματοποίησε τη ληστεία στο υποκατάστημα της Εθνικής τράπεζας στα Σεπόλια στις 17 Μαϊου 1974; και έτσι έμεινε στην ιστορία με τον χαρακτηρισμό "ο

γοητευτικός ληστής με τις γλαδιόλες".

Η γλαδιόλα συμβολίζει το σθένος και την δύναμη του χαρακτήρα. Επίσης το άνθος της συμβολίζει την ανάμνηση, το πάθος, αλλά και την αγάπη.

Ο Λέσβιος φιλόσοφος Θεόφραστος, συγγραφέας της βοτανικής, αναφέρει ότι βολβοί Gladiolus τρώγονται!

Αλλά και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, έγραψε ότι από την εποχή του οι ρίζες γλαδιόλας είχαν χρήση στην ιατρική.

Η άγρια γλαδιόλα της Καρπάθου και της Κάσου (Gladiolus italicus) δεν είναι διάσημη όπως το ξαδερφάκι της στη Κοζάνη. Ο μοναδικός

κρόκος, το σαφράνι όπως είναι πιο γνωστό, διαπρέπει στην παγκόσμια αγορά, τόσο στην μαγειρική, όσο και για τις φαρμακευτικές αλλά και τις αφροδισιακές του ιδιότητες.

Ο Καρπάθιος Τσαλαπετεινός κάνει παρέα με τους ταπεινούς Ασκολόμπρους, σιγοκουβεντιάζει και ρέεται με τις Καυκαλίθρες.

Χαίρεται να ρουφά την Άνοιξη, και μάλιστα φτάνει μέχρι το μεδούλι της, ενώ μαρτυριάρες μέλισσες, σβούροι και μπούμπουρες κάνουν ουρά για να τον τρυγίζουν!

Όσα σύμβολα κι αν φορτώσεις πάνω στο λουλούδι στέκουν λίγα, μπροστά στο δέος που

σε πιάνει όταν αντικρύζεις τον χορό του.

Φτάνει ένα περπάτημα, έξω από στράτες και αμαξωτούς δρόμους, μια μικρή βόλτα στη Κάρπαθο, για να σε μπλέξει με έναν αθεράπευτο έρωτα. Έναν έρωτα ζωής...

Πηγή κειμένου: http://verena.gr/

Γλαδιόλα (Γλαδίολος ο ιταλικός Gladiolus italicus).

Ανήκει στην οικογένεια των Ιριδιδών (Iridaceae) και άλλες ονομασίες του είναι: Σπαθάκια, Ψαθάκια, αγριοφρέσα, Πετειναράκι. Το αρχαίο Ξιφίον, είναι πολυετής πόα, ύψους 50-100 εκ. και φυτρώνει διάσπαρτα σε ολόκληρη την

πεδινή και ημιορεινή ζώνη της Μάνης. Ανθίζει αργά την Άνοιξη. Τα άνθη του βγαίνουν κατά μήκος του βλαστού και γέρνουν όλα προς τη μια πλευρά. Έχουν σχήμα μικρότερο από τα άνθη του καλλιεργούμενου και χρώμα ρόδινο ή πορφυροϊδές.

Η ρίζα του είναι μικρός βολβός, ποωειδής και τα φύλλα του σπαθοειδή στενά και μακριά. Είναι άριστο νομευτικό σε μικρή ποσότητα, ενώ σε μεγάλη στομαχιάζει τα ζώα και μπορεί να αποβεί επικίνδυνο1. Κυρίως όμως χρησιμοποιείται σαν στολίδι για το ανθοδοχείο από τις κοπέλες που μαζεύουν τα μπουκέτα του την περίοδο που ανθοφορεί. Είναι μεσογειακό

φυτό, αρκετά διαδεδομένο στην Ελλάδα.

Πληροφορία από το κτηνοτρόφο κ. Πέτρο Δημακόγιαννη, από τη Ζούδα.

Πηγή κειμένου: http://www.mani.org.gr/hlorida/43gladiola/gl.htm

Γλαδιόλα

Ανήκει στην οικογένεια των Ιριδιδών (Iridaceae) και άλλες ονομασίες του είναι: Σπαθάκια, Ψαθάκια, αγριοφρέσα, Πετειναράκι. Είναι πολυετής πόα, ύψους 50-100 εκ. Ανθίζει αργά την Άνοιξη. Τα άνθη του βγαίνουν κατά μήκος του βλαστού και γέρνουν όλα προς τη μια πλευρά.

Ένα αρχαίο όνομα της γλαδιόλας ήταν ξιφίον (xiphium), από την ελληνική λέξη ξίφος, που εννοείται ως σπαθί.

Ο Λινναίος, δανειζόμενος ίσως από τα γραπτά του Πλίνιου σχετικά με φυτά που έχουν φύλλα σε σχήμα ξίφους, το ονόμασε gladiolus (γλαδιόλα) αναφερόμενος στο σχήμα των στενών φύλλων.

Η γλαδιόλα μνημονεύεται στην ελληνική μυθολογία.

Σύμφωνα με μια εκδοχή ενός μύθου του Οβίδιου, η Ceres, η ρωμαϊκή θεότητα του σπόρου και της συγκομιδής, η Δήμητρα στην

ελληνική μυθολογία, είχε αγαπημένο μέρος ένα ιερό δάσος κοντά στη Θεσσαλία.

Ένας κακός και εύπορος άντρας που ονομαζόταν Ερυσίχθονας, ο οποίος δεν πίστευε στους θεούς, ζούσε εκεί κοντά και αφειδώς μάζευε καυσόξυλα από τα δέντρα του ιερού δάσους.

Κατά μία εκδοχή, όταν οι προσκυνητές προσπάθησαν να τον σταματήσουν, πήρε το κεφάλι ενός άντρα. Από το αίμα, η Ceres έκανε να ξεπηδήσουν μικρά φυτά σε σχήμα ξίφους που τα ονόμασε γλαδιόλες. Παρακινούμενη από εκδίκηση, η Ceres τιμώρησε τον Ερυσίχθονα διατάζοντας την Πείνα (τον Λιμό) να μπει στο

σώμα του. Αυτός αδυνατώντας να βρει αρκετή τροφή για να ικανοποιήσει την όρεξή του, πούλησε την κόρη του για ν' αγοράσει περισσότερη τροφή.

Η κόρη του δραπέτευσε στο δάσος, και η Ceres την μετέτρεψε σε φυτό γλαδιόλας, για να φροντίζει τον άντρα που σκοτώθηκε από τον πατέρα της. Όταν ο Ερυσίχθονας δεν μπορούσε να βρει πλέον τροφή και δεν είχε άλλα χρήματα, η επιθυμία του για τροφή ήταν τόσο δυνατή που η Πείνα τον οδήγησε να φάει τον εαυτό του.

Πριν η αφρικάνικη γλαδιόλα γίνει διάσημη στη δύση, τα λουλούδια της μεσογειακής και της

βρετανικής γλαδιόλας χρησιμοποιούνταν για να θεραπεύσει σωματικές ασθένειες. Οι Άγγλοι χρησιμοποιούσαν τη βάση από το στέλεχος του άνθους στη γλαδιόλας (τους βολβούς) ως κατάπλασμα και για να βγάζουν τα αγκάθια και τις ακίδες. Βολβοί σε σκόνη ανακατωμένοι με γάλα κατσίκας χρησιμοποιούνταν ευρέως για ν' ανακουφίσει από τα συμπτώματα του κολικού.